Waarom het tijd is voor goud

Auteur: Jean-Paul van Oudheusden

Waarom het tijd is voor goud

Als gevolg van de veelbesproken bankencrisis in maart 2023 doet de goudprijs voor de tweede keer een poging om de hoogste koers ooit van bijna $2075 te doorbreken (zie grafiek 1). De kans is reëel dat het deze keer wel gaat lukken.

Grafiek 1. Koersontwikkeling van de goudprijs in USD in de afgelopen vijf jaar

Bron: Yahoo Finance, 30 april 2023

Een kort historisch perspectief

In een eerste artikel voor AmsterdamGold zet ik graag de verhaallijn neer voor volgende artikelen. Sta mij toe te beginnen met een korte samenvatting van de recente geschiedenis zoals ik die heb beleefd. In de afgelopen drie jaar reageerde de goudprijs meer op zorgen om het financiële systeem dan op de hoge inflatie. Kort na het uitbreken van de coronapandemie in 2020 steeg de koers in vijf maanden tijd met maar liefst 40%. Er waren zorgen dat bedrijven de strenge maatregelen niet zouden overleven. Vanaf het moment dat de vaccins van Pfizer en Moderna heel effectief bleken te zijn verdwenen die zorgen, althans op de beurs, als sneeuw voor de zon. Risicovolle beleggingen, zoals aandelen, begonnen aan een spurt die een jaar duurde. Goud deed een stap terug. Eind 2022 sprak Fed-baas Jerome Powell voor het eerst over het verhogen van de rente als gevolg van de stijgende inflatie. De goudprijs reageerde en deed een aanval op het record. In die periode was er veel overheidssteun voor bedrijven en huishoudens, waardoor er nauwelijks faillissementen waren. Toen dat duidelijk werd zakte goud weer terug. Er was een bankencrisis voor nodig om het edelmetaal weer op recordkoers te krijgen. In Amerika viel Silicon Valley Bank om als een direct gevolg van de flink opgelopen rente. Was dit het begin van een nieuwe bankencrisis? Daar lijkt het vooralsnog niet op. Er zijn weliswaar meer banken met onoverkomelijke problemen (Credit Suisse, First Republic Bank), maar dat lijken op zichzelf staande gevallen. Dat wil niet zeggen dat de zorgen nu voorbij zijn, zoals Jamie Dimon, bestuursvoorzitter van J.P.Morgan, betoog en ook Koen Lauwers schreef op deze website.

De inflatie blijft langer hoog

Mijn uitgangspunt voor de huidige situatie is, al tijden, dat de inflatie langer hoog blijft. In 2021 spraken zowel de Fed als de ECB over tijdelijke inflatie, die vanzelf wel weg zou gaan. Dat werd door de markt al niet erg geloofd. Nu, een aantal renteverhogingen later, staat de interbancaire rente in Amerika op 5% en in Europa op 3%. De inflatie is eindelijk aan het dalen, waardoor de consensus is dat met nog een of twee renteverhogingen de inflatie definitief onder controle komt en de klus van de centrale bankiers is geklaard. Ik waag dat te betwijfelen.

Een centrale bank wordt geacht twee opdrachten te hebben: prijsstabiliteit en werkgelegenheid. In de praktijk is er ook een derde opdracht: zorgen voor een ordentelijke markt voor staatsobligaties en een sluitende begroting van de overheid. Zowel in Amerika als in Europa is de overheidsschuld torenhoog. Zo hoog, dat een te hoge rente de begroting in gevaar brengt. Zo hoog, dat die schuld niet weg te werken is met het inkomen uit belastingen alleen. Beleidsmakers willen daarom inflatie. Niet op een niveau van 10%, maar op een niveau van 4% of 5%. De reële rente is dan nog steeds negatief, waardoor de schuld langzaam afneemt. Centrale bankiers hebben er belang bij de inflatie niet tot 2% te laten dalen, al zullen ze dat niet snel hardop zeggen.

Welk beleidskeuzes maakt de Fed?

Voor de zomer volgen er nog twee rentebesluiten van zowel de Fed als de ECB. De Fed beslist voor het eerst op 3 mei, de ECB op 4 mei. Het interessante is dat het voor de ontwikkeling van de goudprijs niet per se uitmaakt welke beleidskeuzes de centrale bankiers maken. In alle mogelijke scenario’s is een nieuwe hoogste koers voor goud binnen bereik. Laat me dat beargumenteren aan de hand van de Fed, die het meest invloedrijk is op de financiële markten.

Scenario 1: De Fed verhoogt de rente verder om de inflatie onder controle te krijgen

Als prijsstabiliteit en het laten dalen van de inflatie naar 2% topprioriteit zijn, zal de Fed doorgaan met het verhogen van de rente. Meer banken, bedrijven en huishoudens komen in betalingsproblemen, de kans op een recessie met een ‘harde landing’ is aanzienlijk. Zorgen om de houdbaarheid van het financiële systeem zal de goudprijs doen toenemen, in het verlengde van de stijging die we in maart hebben gezien.

Scenario 2: De Fed houdt de rente op dit niveau constant om de schuld te beheersen

Is het meewerken aan de beheersing van de staatsschuld de topprioriteit, dan zal de Fed stilzwijgend werken met een renteplafond en binnen afzienbare tijd de rente niet verder verhogen. De inflatie neemt niet veel verder af, waardoor de reële rente negatief blijft. Hoe langer die situatie blijft bestaan, hoe meer laag renderend spaargeld op zoek gaat naar een hogere rente. De uitstroom van spaargeld bij banken gaat door en leidt tot zorgen om het financiële systeem: de goudprijs kan verder omhoog.

Scenario 3: De Fed verlaagt de rente om een diepe recessie te vermijden

Sommige ondernemers, waaronder Elon Musk, zijn van mening dat het huidige niveau van de rente al zo hoog is, dat een stevige recessie onvermijdelijk is en de werkloosheid zal oplopen. Deelt de Fed op een gegeven moment deze mening en is de topprioriteit het zorgen voor werkgelegenheid (bijvoorbeeld in aanloop naar de verkiezingen van 2024), dan zal de bank de rente verlagen. Een te vroege verlaging kan nieuwe euforie op de aandelen- en huizenmarkt veroorzaken, waardoor de inflatie snel weer zal stijgen. Het rendement op staatsobligaties zal waarschijnlijk niet voldoende zijn om het negatieve rendement van een zwakkere dollar goed te maken. Goud behoort tot de veiligere havens die worden gezocht.

Tijd voor goud

Dus is het tijd voor goud. Zekerheden zijn er niet bij beleggen, maar de marktomstandigheden zijn gunstig. Niet alleen vanwege een aanhoudend hoge inflatie of het rentebeleid van de centrale banken, maar ook door politieke ontwikkelingen. In Amerika zijn discussies over het schuldenplafond in Amerika terug van weggeweest en in opkomende markten wordt steeds vaker nagedacht over een kleinere afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar, die ze nodig hebben om importen te betalen en schulden af te lossen.

Zorgen om het schuldenplafond (als dat niet wordt verhoogd kan de Amerikaanse overheid de rekeningen niet meer betalen) zijn reëel na de overwinning van de Republikeinen bij de midterm-verkiezingen in 2022. Meestal wordt er last-minute toch nog wel een akkoord bereikt. Dat er desondanks in de markt serieuze zorgen zijn blijkt uit het oplopen van de 5-jaars credit default swap, de premie die je moet betalen om je te verzekeren tegen een wanbetaling van de overheid (zie grafiek 2).

Grafiek 2. Koersontwikkeling van de 5-jaars credit default swap van de Verenigde Staten

Bron: Investing.com, 30 april 2023

De-dollarisation lijkt een onomkeerbare trend, al zal de vaart waarin het proces verloopt langzamer zijn dan door sommige marktwatchers wordt verwacht.

Wanneer is het geen tijd voor goud?

Gaat de goudprijs dan echt in alle scenario’s omhoog? Nee, natuurlijk niet. De beste remedie voor een stagnerende economie is wereldwijde samenwerking en handel om geld te verdienen en daarmee de schulden af te lossen. Een einde aan de oorlog in Oekraïne, een einde aan de handelsoorlog tussen Amerika en China, een einde aan de vertragende bureaucratie in de Europese Unie kunnen allemaal helpen om het vertrouwen in het financiële systeem terug te winnen. In zo’n scenario komt het argument dat goud geen dividend betaalt weer om de hoek kijken en kan de goudprijs zeker naar beneden.

Het AmsterdamGold Symposium op 11 mei

Op dinsdag 11 mei ben ik een van de gastsprekers op het AmsterdamGold Symposium in Theater Amsterdam. Onder de titel “Zou goud het niet beter hebben moeten doen?” zal ik mijn visie op de markt voor edelmetalen verder toelichten. Ik zie er naar uit om u daar te ontmoeten.